Część Klientów pyta mnie, co zrobić, gdy pomimo posiadanego tytułu wykonawczego (np. wyroku opatrzonego w klauzulę wykonalności) i prowadzonego postępowania egzekucyjnego, nie dojdzie do ustalenia majątku, z którego można się zaspokoić. Wskazana sytuacja jest częsta i tym bardziej drażliwa dla wierzyciela, gdy dowiaduje się on, że dłużnik darował swój majątek członkowi swojej najbliżej rodziny w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela. W takich sytuacjach przywołuję wszystkim Klientom instytucję prawa cywilnego określaną mianem „skargi pauliańskiej”.
Czym jest skarga pauliańska i kiedy ma zastosowanie. Najogólniej rzecz ujmując zastosowanie skargi pauliańskiej prowadzi do orzeczenia względnej bezskuteczności czynności prawnej (np. darowizny), dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Wierzyciel ów może żądać zaspokojenia bezpośrednio od osoby trzeciej (najczęściej członka rodziny, który otrzymał majątek). Istnienie skargi pauliańskiej pełni również rolę prewencyjną, zapobiegając zakusom dłużnika, zmierzającym do niewykonania zobowiązania względem wierzyciela.
Z żądaniem uznania czynności prawnej za bezskuteczną może wystąpić wyłącznie wierzyciel. Pojęcie wierzyciela definiuje art. 353 KC, zgodnie z którym wierzycielem jest strona stosunku cywilnoprawnego uprawniona do żądania świadczenia od drugiej strony /dłużnika/. Dodatkowym warunkiem, jaki musi być spełniony jest istnienie wierzytelności w chwili wytoczenia powództwa. Brak tej cechy powoduje, że ochrona stałaby się bezprzedmiotowa. Kolejną wymaganą cechą jest zaskarżalność wierzytelności.
Jak już zostaną spełnione ogólne warunki umożliwiające skorzystanie z ww. instytucji, kolejnym etapem jest wystąpienie do Sądu z odpowiednim powództwem. Pozew powinien spełniać ogólne wymagania określone w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, tj. m. in. powinien dokładnie określać żądanie, wskazywać oznaczenie wartości przedmiotu sporu oraz powinien przytaczać okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie. Jednocześnie do pozwu należy dołączyć szereg dowodów, które potwierdzą stanowisko wierzyciela. Wskazać należy, iż dowodami mogą być zarówno dokumenty, jak i zeznania wskazanych świadków. Oczywiście najczęstszym dokumentem w tego typu sprawach jest umowa, której unieważnienia się domagamy. Po przeprowadzeniu całego postępowania sądowego i otrzymaniu pozytywnego rozstrzygnięcia, możemy uzyskać klauzulę wykonalności na prawomocny wyrok. W momencie, gdy posiadamy już tytuł wykonawczy uprawniający nas do zaspokojenia się z majątku darowanego na rzecz osoby trzeciej, wystarczy skierować stosowny wniosek do Komornika Sądowego, który dokona licytacji darowanego majątku.